Mashirika mengi yanayotekeleza mipango ya P/CVE yanatambua vijana kama kikundi muhimu cha kulenga katika shughuli zake. Hatua hii ya kulenga vijana inaeleweka kwa sababu nchi nyingi – hasa nchi zinazokua kiuchumi ambako mashirika ya makundi yenye itikadi kali zinazohimiza vurugu (VEO) yanaweza kuwepo – zina idadi kubwa ya vijana ambao huenda wakashawishika kukubali dhana za itikadi kali. Mara nyingi vijana ndio hushiriki zaidi katika shughuli za vurugu au makundi yenye itikadi kali. Isitoshe, kazi za utafiti na utekelezaji zimeonyesha kuwa idadi ndogo tu ya vijana ambao wanaweza kuathiriwa na shughuli za VE ndio huwa wenye vurugu. Vijana wengi hawapingi tu vitisho hivi, lakini pia hutekeleza jukumu muhimu la kukuza amani katika jamii zao.
"Vijana" si kiwango cha umri kilichowekwa, na serikali, mashirika na wasomi wanaweza kufafanua kikundi cha umri wa vijana kwa njia tofauti kulingana na miktadha, mahitaji na masharti yao mahususi. Kwa hivyo, ujana unaeleweka vizuri kama hatua ya maisha, kipindi ambapo mtu anabadilika kutoka utotoni hadi kuwa mtu mzima. Pia, kuna pointi mbili za kukumbuka unapobuni mradi unaoshirikisha vijana:
Shughuli na miradi ya P/CVE inayoshirikisha vijana inapaswa kubuniwa kulingana na kuelewa kila hatua ya ukuaji na kubuniwa ili itumie uwezo na mambo yanayovutia vijana. Hatua nne za ukuaji wa vijana zilizofafanuliwa katika Sera ya Maendeleo ya Vijana ya shirika la USAID ni: (1) Mwanzo wa Kubalehe: Miaka 10–14; (2) Kubalehe: Miaka 15–19; (3) Mwanzo wa Utu Uzima: Miaka 20–24; na (4) Kuwa Mtu Mzima: Miaka 25–29. Viambatisho vya A na B katika sera hii vinatoa maelezo ya sifa kuu za ukuaji za kila hatua na aina za mipango na mikakati ya utekelezaji ambayo inaweza kuwa fanisi zaidi kwa kila hatua.
Ukuaji Bora wa Vijana (PYD) ni mbinu ya kushughulikia ukuaji wa vijana inayoangazia kuongezeka kwa nyenzo za vijana na kuimarisha vigezo vya ulinzi. PYD inalingana na imani, inayotokana na utafiti na shughuli za mpango, kuwa “kukuza uwezo wa vijana wa kiakili, kimwili, kijamii na kihisia ni mbinu fanisi zaidi ya mkakati wa ukuaji ambayo inaangazia hasa kuhusu usuluhishaji wa matatizo.”
Ingawa kuna mbinu kadhaa ambazo zinatumia mbinu ya PYD, tunaangazia mbinu iliyobuniwa kwa ajili ya shirika la USAID na YouthPower Learning. Mbinu ya YouthPower imebuniwa kutokana na mbinu na utafiti wa awali pamoja na mashauriano na shirika la USAID na mashirika mengine. Kwa maelezo zaidi kuhusu mbinu ya YouthPower ya PYD, tafadhali tembelea tovuti ya YouthPower.org.
Mbinu ya shirika la DFID ya Mbinu ya Lenzi Tatu kwa Ushiriki wa Vijana: Mbinu hii inayolingana na nyenzo inaangazia suala la kushiriki kupitia vigezo vitatu: (1) kufanya kazi ya kunufaisha vijana, (2) kushirikiana na vijana kama washirika, na (3) kusaidia viongozi wa vijana.
Mbinu ya shirika la Search Institute ya Mfumo wa Mali za Maendeleo: Mfumo huu unabainisha shughuli 40 bora za usaidizi na uwezo (nyenzo) ambazo vijana wanahitaji ili kufaulu. Nusu ya nyenzo hizi zinaangazia mahusiano na fursa wanazohitaji katika familia, shuleni na katika jamii zao (nyenzo za nje). Nyenzo zilizosalia zinaangazia uwezo wa kihisia na uhusiano, maadili na bidii ambayo hukuzwa ndani ya vijana (nyenzo za ndani).
MBINU YA PYD INATOFAUTIANAJE NA MBINU ZA KAWAIDA ZA UKUAJI WA VIJANA?
Nyanja ya PYD ilianza kukua miaka ya 1990. Wakati huo, watafiti walianza kubadilisha maswali yao kuhusu ukuaji wa vijana kutoka kwa swali la “Ni nini kinachosababisha tatizo hili la vijana?” hadi kwa swali la “Ni nini kinachoweza kufanya vijana kufaulu na kunawiri?” Hii inabadilisha dhana kutokana na utambuzi kwamba ujana unaleta kipindi cha fursa ambapo vijana wanaweza pia kushawishika na mawazo mazuri, tabia, mazoea na hatari, na wanaweza kuchangia na kushiriki kwa kikamilifu katika maendeleo yao na ya jamii zao.
| Mbinu ya Kawaida ya Maendeleo ya Vijana |
 |
Mbinu ya PYD |
|---|---|---|
| Zingatia sekta moja ili kuzuia tabia mbaya | Kuzingatia hatua za maendeleo na mahitaji | |
| Kuzingatia mtu binafsi | Zingatia mtu binafsi na pia familia, rika, jamii, mazingira | |
| Mahitaji na uwezo wa kimaendeleo kupuuzwa | Inajumuisha kukuza na kuzuia | |
| Kuzingatia matatizo ya vijana na kuzuia matatizo | Lenga katika kujenga mali na ustadi na kukuza matokeo chanya | |
| Vijana kama mfadhili/mpokeaji | Shirikisha vijana kama waigizaji na washiriki hai | |
| Vijana (wawe na hatari kubwa au viongozi) wanalengwa na wataalamu | Vijana wanaofanya kazi na jamii, kama sehemu ya jumuiya; kutengeneza fursa kwa vijana wote. | |
| Vijana ni wapokeaji wa huduma na programu | Vijana kama rasilimali na washirika ambao wanaweza kutoa mchango muhimu katika kupanga na kutekeleza shughuli | |
| Programu tendaji, za mara moja | Mwitikio wa kijamii, endelevu na tendaji | |
| Maendeleo ya vijana ni kazi ya wataalamu | Maendeleo ya vijana ni jukumu la wanajamii wote |
Kwa jumla, mbinu ya PYD imekuwa fanisi inaposhirikisha vijana katika mipango, hasa kwa sababu mipango ya PYD imetimiza au kuchangia katika kuleta matokeo mazuri katika sekta mbalimbali, ikijumuisha:
- Uzuiaji wa uhalifu na vurugu
- Kutojihusisha katika shughuli za ngono mapema
- Kuongezeka kwa kiwango cha elimu/sifa nzuri
- Kuongezeka kwa kiwango cha kushiriki katika jamii
- Uzuiaji wa matumizi ya dawa zilizopigwa marufuku
- Mahusiano bora
Ingawa mbinu ya PYD hutumika kutimiza matokeo au lengo moja muhimu (kama vile uzuiaji wa uhalifu), inaweza pia kusababisha matokeo mengine mazuri ya vijana ambayo huenda hayakulengwa mwanzoni au yalichukuliwa kama ya ‘ziada.’ Kwa mfano, mipango ya uzuiaji wa uhalifu inayotumia mbinu ya PYD inaweza kuleta athari nzuri katika uimarishaji wa ujuzi wa kielimu na kutojihusisha katika shughuli za ngono mapema. Athari hii inaathiri jinsia zote au makundi yote ya kikabila.
Kando na hayo, utafiti na mipango ya shughuli za P/CVE zimeangazia umuhimu wa kushirikisha vijana kama “mawakala wa mabadiliko,” kwa kutumia nyenzo na uwezo wa vijana, kukuza hisia ya kukubaliwa na kutoa fursa za kutoa michango bora katika jamii, kuunga mkono uongozi wa vijana na hali ya kushiriki na kukuza ujuzi wa vijana. Vigezo hivi vyote ni vipengele muhimu vya mbinu ya PYD.
Mfumo wa PYD waYouthPower wa shirika la USAID umebuniwa kutokana na kikundi cha vikoa (mada kuu) na vipengele husika (vipengele mahususi ambavyo mpango au shughuli inaweza kuangazia). Kwa mifano ya shughuli za mpango wa PYD zinazolingana na vipengele vya PYD na zinazoambatishwa kwenye Mbinu ya Mfumo wa Kijamii na Mazingira, rejelea hati hii.
KIDOKEZO CHA UTEKELEZAJI: MWONGOZO JUU YA KUJUMUISHA VIJANA KATIKA MZUNGUKO WA MRADI WA P/CVE
Unapofikiria jinsi umekuwa au unavyoweza kuanza kuhusisha vijana katika awamu mbalimbali za mradi wako - Tathmini, Sanifu, Tekeleza, Fuatilia na Tathmini, na Ujifunze - angalia dokezo hili la mwongozo juu ya viwango tofauti vya ushiriki na athari zake. na baadhi ya maswali elekezi ya kuzingatia unapohusisha vijana katika mzunguko wa mradi wa P/CVE.