Kubuni Nadharia ya Mabadiliko

Ili kuhakikisha kuwa miradi ya P/CVE inabuniwa ili kuleta mabadiliko halisi, zingatia kubuni Nadharia ya Mabadiliko (ToC) ya kuelezea sababu na jinsi ambavyo mradi wako utatimiza malengo yako. Sehemu iliyo hapa chini inatoa maelezo ya msingi kuhusu shughuli na vidokezo muhimu vya kubuni ToC ambayo itakusaidia kupanga shughuli zako na kuzihusisha na mabadiliko unayolenga kuleta. Huenda tayari unatekeleza miradi ya kuzuia au kukabiliana na shughuli za VE. Katika hali hii, ToC inaweza kukusadia kuelezea kusudi la mradi wako na uhusiano wake na malengo ya mradi wa P/CVE. Ni fursa ya kubainisha iwapo unapaswa kurekebisha mbinu yako na kubuni upya mradi wako. Mchakato huu pia utasaidia katika kubuni mpango wa ufuatiliaji na utathmini (M&E), uliojadiliwa katika moduli ya Kufuatilia na Kutathmini.

PATA MAELEZO HAYA KATIKA MAKTABA YETU YA NYENZO

Kulingana na shirika la USAID, Nadharia ya Mabadiliko (ToC) “inafafanua sababu na jinsi ambavyo mchakato wa mabadiliko unatarajiwa kutendeka na jinsi ambavyo shirika lako linanuia kujitahidi kuchangia moja kwa moja na/au kwa njia isiyo ya moja kwa moja kuleta mabadiliko yanayotarajiwa na kutimiza Kusudi la Mradi lililobainishwa.”

  • Nadharia za mabadiliko ni kauli fupi ambazo zinafafanua mantiki na sababu ya msingi ya kusudi la mradi. Zinafafanua vipengele vya “nini, vipi na kwa nini” vya mabadiliko yanayotarajiwa.

ToC iliyobuniwa kwa umakini inapaswa kukusaidia:

  1. kufafanua mabadiliko na visababishi vinavyosababisha watu kushawishika kukubali dhana za itikadi kali na kujiunga na makundi hayo ndani ya mfumo wa eneo unaloshughulikia na sehemu za kuanzia kutekeleza shughuli mradi wako ndani ya mfumo huo;
  2. kubainisha kwa uwazi malengo ya mpango, yanayohusiana na uzuiaji na/au kukabiliana na shughuli za makundi yenye itikadi kali zinazohimiza matendo ya vurugu; na
  3. kuelezea kikamilifu sababu na jinsi ambavyo mradi utashughulikia mabadiliko na visababishi vya shughuli za makundi yenye itikadi kali zinazohimiza matendo ya vurugu ili kutimiza malengo yake.

Mara nyingi nadharia za mabadiliko hubainishwa kama kauli za "ikiwa/basi"; "Tukifanya X (kitendo), basi tutasababisha Y (mabadiliko/mabadiliko ya kuleta amani, utulivu, usalama)." Ili kuhakikisha uzingatiaji wa mgogoro, inapendekezwa kuweka dhana na sababu ya msingi kuhusu ni kwa nini tunafikiria kwamba kitendo cha X kitasababisha matokeo ya Y, kwa kuweka Z – “kwa sababu.” Kauli hii ya “kwa sababu” inatumika kuangazia dhana zetu – na hatari husika–na jinsi ambavyo tutazishughulikia kupitia mpango.

    VIDOKEZO VYA UTEKELEZAJI

    KUVUTA TASWIRA YA SIKU ZA USONI: KUWAZA BILA KIKOMO

    Kabla ya kutunga Nadharia yako ya Mabadiliko, lifuatalo ni zoezi la kikundi la kukusaidia kuzingatia malengo ya mradi wako:

    • Ni mwisho wa mradi na mwanahabari anaandika makala kuhusu mabadiliko makuu ambayo yameletwa na mpango wako. Ni mabadiliko gani ambayo mwanahabari ataandika kuyahusu? Ni sifa gani tatu ambazo zitaelezea mabadiliko haya?
    • Andika mafanikio au malengo matatu makuu ambayo yamesababishwa na mpango. Weka majibu yanayofanana pamoja kulingana na mada husika. Kisha kagua na uyape kipaumbele malengo kama kikundi kikubwa. Kisha, weka pamoja dhana ambazo lazima ziwe za kweli ili kuweza kutimiza malengo haya yaliyopewa kipaumbele.
    Title
    HATUA ZA KUTUNGA NADHARIA YA MABADILIKO
    1
    Details
    Tekeleza uchanganuzi wa shughuli za VE au mgogoro ili uelewe vizuri muktadha na mfumo wa eneo.
    • Tafadhali rejelea moduli ya Kukadiria ili uone zana tofauti za ukadirijai na mwongozo wa ziada kuhusu kutekeleza ukadiriaji.
    2
    Details
    Tambua miktadha ya mgogoro, visababishi na vigezo vya ushughulikiaji vinavyopaswa kushughulikiwa.
    • Zana ya ukadiriaji wa visababishi vya shughuli za VE na/au vitenganishi na viunganishi inayopatikana katika moduli ya Kukadiria inaweza kusaidia kubainisha miktadha ya shughuli za VE au mgogoro inayoweza kushughulikiwa na mradi wako.
    3
    Details
    Bainisha Kusudi la Mradi/Shughuli. Bainisha vigezo vya nini na nani.

    Kulingana na miktadha iliyobainishwa, ni nini ambacho kinapaswa kubadilika ili kupunguza shughuli za VE na/au kuongeza uthabiti wa kutoshawishika kutekeleza shughuli za VE? Hapa unaweza kuamua: 

    • Ni aina gani ya mabadiliko yanayotarajiwa (mabadiliko ya mitazamo, tabia au mifumo)?
    • Ni nani wanaolengwa na mabadiliko husika (viongozi muhimu, makundi mahususi ya watu au jamii)?
    • Ni nani ambao ni wahusika wakuu wanaoweza kufanya mabadiliko haya (na wana nyenzo zinazopatikana za kuhamasisha wengine)?
    • Mabadiliko yanatendeka kwa kiwango gani (kiwango cha mtu binafsi, jamii, eneo au kitaifa)?
    4
    Details
    Buni Mbinu.

    Baada ya kusudi kubainishwa (nini na nani), lengo la kuzingatiwa huwa ni jinsi ambavyo mabadiliko yatapatikana. Sehemu ya Kuchagua Shughuli zako ya moduli hii inakuelekeza kwa kuunganisha mifumo ya ukadiriaji iliyo kwenye Moduli ya Kukadiria na sehemu ya mpango wako. Kabla ya kuanza kubuni kanuni na mikakati, yafuatayo ni maswali ya kwanza ya kukusaidia kubuni mbinu yako ya mradi wa P/CVE:

    Ni nini ambacho kinaweza kuathiri zaidi kusudi la mradi (nini/vipi)? 

    • Kulingana na muktadha, visababishi vya shughuli za VE, utamaduni, eneo na makundi lengwa, ni mbinu gani ambazo zinaweza kutumika, na ni shughuli zipi ambazo zinafaa zaidi?
    • Shirika lako lina uwezo gani wa kutekeleza shughuli hizi?

    Kusudi/shughuli ya mradi itatimizwaje? 

    • Wadau muhimu wameshirikishwaje?
    • Shughuli itafanyika wapi na itafanywa na nani? 
    • Makundi lengwa yatajumuishwaje? Yanaweza kufikiwa kwa urahisi?  
    • Mbinu inayotumika inawezaje kushughulikia dhana potovu na uwezekano wa kutokea kwa pingamizi dhidi ya malalamiko yaliyobainishwa katika hatua ya 1 na 2?
    • Mradi unawezaje kuchangia katika kukuza uwezo wa kiserikali na juhudi za kuzuia na kukabiliana na shughuli za VE kwa ufanisi? 

    Dhana zinawezaje kuathiri shughuli? 

    • Ni dhana gani zinazotolewa kuhusu muktadha na shughuli?  
    • Ni vigezo gani ambavyo haviwezi kudhibitiwa na shirika lako ambavyo vinaweza kuathiri mradi? 
    • Ni dhana gani zilizotolewa kwenye muundo?  
    • Dhana hizi zinawezaje kuathiri mabadiliko yanayotarajiwa katika miktadha ya mgogoro na shughuli za VE?   
    5
    Details
    Fafanua Nadharia ya Mabadiliko.

    Onyesha jinsi mabadiliko yatakavyotendeka kwa kutumia kauli iliyofafanuliwa ya “ikiwa/basi". 

    • Bainisha aina ya mabadiliko na lengo la mabadiliko.  
    • Ongeza kauli ya “kwa sababu” ili kufafanua dhana na sababu ya msingi na sababu na jinsi ambavyo mabadiliko hayo yatatendeka. Lifuatalo ni zoezi fupi ambalo linaweza kukusaidia kubuni Nadharia yako ya Mabadiliko.   
    Title
    doc
    AINA NA WALENGWA WA ZOEZI LA MABADILIKO
    photo
    Details

    Aina na Malengo ya Karatasi ya Mazoezi ya Mabadiliko

    Zoezi hili la kikundi husaidia kutoa sampuli za Nadharia za Mabadiliko ambazo zinaweza kubadilishwa zaidi kadri shughuli zinavyoendelezwa na kuboreshwa.

    6
    Details
    Kadiria Nadharia ya Mabadiliko.

    Kagua Nadharia ya Mabadiliko. 

        • Je, kuna mapengo yoyote katika mantiki?  

        • Je, dhana ni za kweli kwa kiwango gani?  

        • Je, Nadharia ya Mabadiliko ni dhahiri na inaweza kueleweka? 

        • Je, inaonyesha mantiki na maarifa ya kawaida yanayolingana na utafiti uliopo? 

    7
    Details
    Fuatilia na Utathmini Matokeo na Athari.

    Moduli ya Kufuatilia na Kutathmini itakusaidia kubuni mpango wa ufuatiliaji na utathmini wa ToC yako na mpango wa kufuatilia dhana zako.

    Nyenzo ya shirika la USAID ya Theories and Indicators of Change (THINC) Matrix inatoa muhtasari wa dhana kuu za mabadiliko katika shughuli ya udhibiti wa mgogoro, uzuiaji na usuluhishaji. Nyenzo ya THINC Matrix inaweza kukusaidia kubuni Nadharia yako ya Mabadiliko.

    PATA MAELEZO HAYA KATIKA MAKTABA YETU YA NYENZO